Zdarzyło się tutaj

POLSKIE ORŁY W SYNAGODZE - Synagoga przy ul. Nadrzecznej wybudowana została prawdopodobnie w 1765 r. W tym czasie społeczność żydowska w Częstochowie powołała własną gminę; synagoga i wyznaczony teren pod cmentarz były oznaką zdobytej samorządności.

Klasycystyczny budynek synagogi usadowiony był na planie prostokątnym. Wnętrze zdobiły polichromie. Na wschodniej ścianie znajdował się Aron-ha - kodesz, zdobiona rzeźbami dębowa szafa do przechowywania  rodału ze świętymi zwojami Tory. Aron - ha - kodesz przesłonięty był zasłoną – parachetem. W Częstochowie jedna z używanych zasłon parachetów miała niezwykły kształt.

POGROMY W ŻYDOWSKIEJ DZIELNICY - W czwartek i piątek, przed szabasem, Stare Miasto zmieniało się w targowisko.

Z ustawionych na ulicach straganach sprzedawano wszystko co Żydom i chrześcijanom do szczęścia było potrzebne: świeże mleko, koszerne mięso, kolorowe materiały, spodnie, koszule, buty, grzebienie, lusterka...i owoce: dorodne gruszki, jabłka, śliwki zwożone z mirowskich i mstowskich sadów.

Śliwki z targowiska stały się w 1902 r przyczyną pierwszego pogromu[1]. Sprzedawał je wprost z koszy ustawionych na chodniku Dawid Oderberg. Kupująca była zażywna mieszczka pani Teofila.

MONARCHISTA Z KUSIĄT - „Sztuka całkiem świeża: trafić z Bezdan do Nieświeża...” takim żartem komentowano wizytę złożoną w 1926 r przez Józefa Piłsudskiego, byłego lidera socjalistów, organizatora i sprawcę napadu na kasę pocztową pod Bezdanami ( w 1908 r), w zamku „gnieździe” największego rodu arystokratycznego, w radziwiłłowskim Nieświeżu.

W Częstochowie byliśmy świadkami większej przemiany: organizatorem wszechstanowego zjazdu monarchistów na Jasnej Górze, był były chłopski radykał, nauczyciel z Kusiąt Aleksy Ćwiakowski.

Urodzony w 1895 r we wsi Sygonka pod Janowem Ćwiakowski, zaczynał swoja polityczną drogę w szeregach częstochowskiego POW. 

POSŁANKA Z CZĘSTOCHOWY WPROWADZIŁA PROHIBICJĘ - Polska na wzór Stanów Zjednoczonych miała stać się „suchym krajem”, fabrykowanie i sprzedaż napojów alkoholowych miała być karana nie tylko grzywną, ale i hańbiącym więzieniem – takie były marzenia poseł z Częstochowy Marii Moczydłowskiej.

23 kwietnia 1920 r Sejm uchwalił tzw „lex Moczydłowskiej” - ustawę o ograniczeniach w sprzedaży napojów alkoholowych.

Maria Moczydłowska ( 1886-1969) pochodziła z Łomży, swoją aktywność polityczną zaczęła od organizacji strajków o polska szkołę w 1905 r.

POLSKA (ŻYDOWSKA) NORYMBERGA - Norymberszczyzna – tak przed wojną nazywano różnorodną galanterie: grzebienie, medaliki, zabawki, wstążki, tasiemki, guziki, agrafki itp przedmioty kojarzone dziś ze sklepami „Wszystko za 4 zł”.

Światowym centrum tego rodzaju produkcji była od średniowiecza bawarska Norymberga, centrum zaś na Europę Wschodnią, w dawnym Imperium Rosyjskim stała się w końcu XIX w Częstochowa. Zyskało nawet nasze miasto określenie „żydowska (zamiennie polska) Norymberga”[1].

Centrum pielgrzymkowe, Jasna Góra, przyciągająca tysiące pielgrzymów, tworzyła rynek zbytu nie tylko na dewocjonalia, lecz i na wszelkiego rodzaju pamiątki, zabawki oraz drobne wyroby galanteryjne.

IDEAŁ PRZEDSIĘBIORCY - Lektura prasy, tak dawnej jak i współczesnej, ze względu na nadreprezentatywność materiałów sensacyjnych, budzi w nas negatywne opinie opisywanej społeczności. Zabójstwa, szwindle, gwałty, kradzieże, nieuczciwi politycy, aroganccy urzędnicy,  chciwi kupcy, krwiopijcy biznesmeni... innymi słowy nihil novi sub sole.

Ale w odróżnieniu od współczesności, świat z przed II wojny światowej nie był anonimowy, a prawie każdy dbał o swoje dobre imię. Media nie były krępowane ustawami o ochronie dóbr osobistych; ogromną role społeczną odgrywało piętnowanie głośno i po nazwisku złoczyńców.

Z ULICY GĘSIEJ NA SŁONECZNE KĄPIELISKO - Ulica Gęsia już nie istnieje, była to jedna z uliczek Starego Miasta, biegnąca tam, gdzie dziś wznosi się bunkier „Puchatka”.

Opis miejsca zamieszczony w „Gońcu Częstochowskim” nr 102 z 5 maja 1937 r przybliża klimat Częstochowy. „Klinkier kończy się....Z jednej strony wąskiej uliczki z Nowego na Stary Rynek biegnie szarawy mur kościoła św. Zygmunta, a z drugiej...właśnie, z drugiej w wprost przeciwnym kierunku rozpoczyna się zapomniana ulica o klasycznych kocich łbach (...) Częstochowianie przyzwyczaili się do spacerowania środkiem jezdni ładniejszych ulic. Ma to swój głęboki sens, dla przyjezdnych zupełnie niezrozumiały (...)

KOCHANKOWIE WIELKIEJ NIEDŹWIEDZICY - Fascynujące opowieści Sergiusza Piaseckiego o życiu przemytników dotyczą wschodniej granicy Rzeczpospolitej, bagien białoruskich w latach 20 tych XX w.

Ale przemyt był także specjalnością mieszkańców okolic Częstochowy. Bliska granica najpierw zaboru rosyjskiego i pruskiego, a po odzyskaniu niepodległości polsko-niemiecka, powodowała, że kilka pokoleń żyło z nielegalnego przenoszenia przez granice różnych dóbr.

Przemycano broń dla powstańców styczniowych i rewolucjonistów 1905 r, przenoszono wydawaną na zachodzie „bibułę”, nielegalnie pas graniczny przekraczali rewolucjoniści... Częściej jednak przemyt miał podłoże komercyjne.