Zmiany w systemie przeciwdziałania przemocy wprowadzone w ubiegłym roku pociągnęły za sobą nowe akty wykonawcze, w których zawarto szczegółowe przepisy regulujące przeciwdziałanie przemocy. Zmieniono m.in. zapisy dotyczące wszystkich podmiotów zaangażowanych w system przeciwdziałania przemocy, stąd miejskie regulacje należało dostosować do aktualnego stanu prawnego. W nowym miejskim programie, który zastąpił uchwałę z 2022, uwzględniono zmiany merytoryczne wynikające także z lokalnej diagnozy zjawiska przemocy.
Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej w Mieście Częstochowie na lata 2024 – 2030 skierowany jest do osób: doznających przemocy domowej, stosujących przemoc domową, świadków przemocy domowej, społeczności lokalnej, w tym osób zagrożonych przemocą domową, a także służb, instytucji i organizacji pozarządowych zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy domowej.
Podmiotami działającymi na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej w Częstochowie są: Zespół interdyscyplinarny do spraw przeciwdziałania przemocy domowej i ochrony osób doznających przemocy domowej, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Komenda Miejska Policji, Częstochowskie Centrum Interwencji Kryzysowej w Częstochowie, Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Ośrodek Pomocy Osobom z Problemami Alkoholowymi w Częstochowie, placówki oświatowe, w tym Zespół Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych, Kuratorska Służba Sądowa i prokuratura. Ważną rolę pełnią także organizacje pozarządowe, zajmujące się w swojej działalności przeciwdziałaniem przemocy domowej oraz wspieraniem osób doznających przemocy domowej i stosujących przemoc domową, a także inne instytucje, których profil działania pozwala na realizację takich zadań, np. Pełnomocnik Prezydenta Miasta ds. Równych Szans.
Obecny Program jest zgodny z dokumentami strategicznymi i programowymi, które funkcjonują zarówno na poziomie gminnym, jak i ponadgminnym – krajowym i wojewódzkim. Przede wszystkim koreluje z „Rządowym programem Przeciwdziałania Przemocy Domowej na lata 2024 – 2030”, który określa podstawowe cele ogólne i szczegółowe do realizacji w skali kraju, wyznacza metody, narzędzia, wskaźniki, które mogą być wykorzystane w skali gmin dla osiągnięcia zakładanych celów przeciwdziałania przemocy domowej. Zakłada też elastyczność programów lokalnych związaną w szczególności z własnymi nowatorskimi rozwiązaniami.
W nowym miejskim Programie zawarto m.in. aktualną diagnozę zjawiska przemocy domowej, wskazano potrzeby w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej, a także obszary, cele, kierunki i wskaźniki Programu.
W ostatnim czasie w obszarze profilaktyki, diagnozy społecznej i edukacji społecznej realizowano cel związany ze zintensyfikowaniem działań profilaktycznych. W związku z wejściem w życie tzw. „ustawy Kamilkowej” został wypracowany systemowy model wprowadzenia Standardów Ochrony Małoletnich (warsztaty i szkolenia dla jednostek oświaty, miejskich jednostek organizacyjnych i NGO). Znacząco wzrosła liczba osób, które skorzystały z poradnictwa dotyczącego przeciwdziałania przemocy w środowisku rodzinnym (porady udzielone w placówkach prowadzących takie poradnictwo). Potroiła się także liczba kampanii społecznych prowadzonych w lokalnym środowisku.
W kolejnym obszarze – ochrony i pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie w zakresie zwiększenia dostępności i skuteczności ochrony oraz wsparcia osób dotkniętych przemocą w rodzinie znacząco wzrosła liczba wypełnionych formularzy „Niebieska Karta – C” oraz liczba spotkań grup roboczych i Zespołu interdyscyplinarnego. Wskazuje to na częstszy kontakt i wymianę informacji reprezentantów różnych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej w sposób skoordynowany i zintegrowany, a tym samym na zwiększoną częstotliwość monitoringu bieżącej dokumentacji i działań.
Zmalała w ostatnim roku liczba sporządzonych aktów oskarżenia w związku z zarzutami związanymi z przemocą w rodzinie (z 67 wcześniej - do 51). Istotnie wzrosła natomiast liczba wydanych przez funkcjonariuszy policji nakazów opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Zdecydowanie częściej stosuje się więc szybkie formy reagowania i ochrony osób doznających przemocy domowej z uwagi na ocenę stanu zagrożenia życia lub zdrowia tych osób.
Na podstawie wykonanej diagnozy w Programie wskazano konieczność realizacji w Częstochowie następujących działań:
- wzmocnienie działań profilaktycznych przeciwdziałania przemocy, a także zwiększenie liczby materiałów informacyjnych i ich dostępność w lokalnym środowisku;
- zintensyfikowanie informacji i dostępności pomocy psychologicznej, w tym terapii psychologicznej, poradnictwa prawnego, socjalnego, szczególnych form oddziaływań np. grup wsparcia i innych grup samopomocowych;
- starać się o zwiększenie liczby pracowników zajmujących się profesjonalnie działaniami w zakresie grup diagnostyczno – pomocowych zwłaszcza w ich podstawowym wymaganym ustawowo składzie, czyli pracowników socjalnych i funkcjonariuszy policji.
Należy zwrócić uwagę na konieczność kierowania osób stosujących przemoc domową do uczestnictwa w programach edukacyjno – korekcyjnych i psychologiczno – terapeutycznych
analogicznie do wzrostu liczby prowadzonych procedur „Niebieskie Karty”.
Rekomenduje się też zwracanie szczególnej uwagi na wsparcie kadry pracującej w instytucjach pomocowych. Istotną potrzebą systemu jest rozwijanie ich kompetencji i umiejętności w zakresie nowoczesnych form pomocy osobom doświadczającymi przemocy domowej.
W Programie wskazano potrzeby w sferze przeciwdziałania przemocy domowej:
- prowadzenie systemu informacji i edukacji w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej;
- zwiększenie i stałe doskonalenie zasobów kadrowych; wypracowanie i wprowadzenie procedur oraz monitorowanie przemocy domowej;
- wprowadzenie spójnego systemu współpracy i koordynacji pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin dotkniętych przemocą domową;
- konieczność przeprowadzenia okresowej profesjonalnej diagnozy problemu przemocy domowej w mieście przez wyspecjalizowane podmioty, co pozwoli na efektywne, optymalne i zorientowane, celowane konkretnie działania we wszystkich obszarach oddziaływań, a także umożliwi pełniejsze odniesienie obrazu przemocy domowej w Częstochowie na tle kraju;
- stałe monitorowanie, ewaluowanie oraz inicjowanie wprowadzania koniecznych zmian w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej, edukacja społeczna;
- zapewnienie wystarczającej liczby miejsc schronienia w związku z przemocą domową;
- rozwijanie pieczy zastępczej.
Głównymi założeniami miejskiego Programu jest zmniejszenie skali zjawiska przemocy domowej (co jest podstawowym celem postanowień zawartych w Rządowym programie Przeciwdziałania Przemocy Domowej na lata 2024 – 2030), a ponadto kompleksowość i interdyscyplinarność działań ujętych w ramy sprawnie funkcjonującego systemu, ukierunkowanego na wsparcie i ochronę osób doświadczających przemocy, edukację i pomoc w korygowaniu zachowań osób stosujących przemoc domową, edukację kadr instytucji zaangażowanych w przeciwdziałanie przemocy domowej oraz szeroko ujętą profilaktykę zjawiska i edukację społeczeństwa.
Pojedyncza instytucja nie jest w stanie samodzielnie skutecznie rozwiązywać problemu przemocy domowej. Nieodzowna jest interdyscyplinarność pracy w tym zakresie poprzez ścisłą współpracę formalną, ale i bieżącą w mniejszym stopniu sformalizowaną: łączenie działań, przepływ informacji, określenie wspólnego celu oraz przewidywanie efektów. Interdyscyplinarność jest podstawą skuteczności w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej, a w ogólnopolskich badaniach nad zjawiskiem jest oceniana jako efektywna formuła działania. Ponadto wzrost świadomości społecznej powinien przyczynić się do zapobiegania przemocy domowej, umożliwić szybsze reagowanie, a także spowodować, że osoby stosujące przemoc będą odczuwać brak akceptacji dla swoich działań, co znacznie zwiększy skuteczność w jej zapobieganiu oraz łagodzeniu jej następstw.
Proces przeciwdziałania przemocy domowej wymaga więc czasu, wysiłku, nakładów finansowych, zaangażowania wszystkich służb, a także zmiany świadomości społecznej.
Każde z działań opisanych w 4 obszarach wskazanych w miejskim Programie Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej zostało przypisane konkretnym podmiotom odpowiedzialnym za ich realizację.
Obszar 1: Profilaktyka, diagnoza społeczna i edukacja społeczna.
Obszar 2: Ochrona, pomoc i wsparcie osób doznających przemocy domowej.
Obszar 3: Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc domową.
Obszar 4: Podnoszenie kompetencji, rozwijanie i doskonalenie umiejętności służb i przedstawicieli podmiotów realizujących działania z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej.
W trakcie realizacji Programu mogą włączyć się do niego instytucje zainteresowane, które sformułują swoje możliwości i kompetencje w okresach późniejszych. Opisano też przewidywane wskaźniki monitorowania realizacji działań.
Z pełnym Programem Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej w Częstochowie można się zapoznać w Biuletynie Informacji Publicznej TUTAJ.
cz.info.pl; źródło: BP UM Częstochowa
