Wydajne i dające wodę bardzo dobrej jakości są ujęcia wody na terenie Jury, czerpiące z zasobów podziemnych. Woda płynąca w częstochowskich kranach pochodzi ze skał wapiennych górnej Jury.
Z głównymi jurajskimi rzekami też warto się zapoznać, bo – choć nieduże i niezbyt szerokie - są ciekawe przyrodniczo, kulturowo i na wielu odcinkach świetnie nadają się do malowniczych kajakowych czy pontonowych spływów, zwłaszcza w sezonie.
Firm, w których można wypożyczyć kajak i zamówić ich transport jest obecnie sporo, więc warto zainteresować się taką formą wypoczynku nad wodą w naprawdę bliskim kontakcie z naturą, tym bardziej, że kajakowe szlaki centralnej Polski nie są jeszcze tak popularne jak na Mazurach czy Pomorzu (a często równie atrakcyjne).
Warta jest trzecią co do długości rzeką przepływającą przez Polskę. Biorąc pod uwagę długość wyłącznie na terytorium kraju, Warta plasuje się w klasyfikacji tuż za Wisłą, dystansując Odrę, więc nieprzypadkowo pojawia się w tekście drugiej zwrotki naszego narodowego hymnu. Jej główne źródła biją pod kaplicą św. Nepomucena w Kromołowie (będącym dziś częścią Zawiercia). Od Częstochowy rzeka płynie w kierunku Mstowa zjawiskowym Mirowskim Przełomem Warty, który jest idealny na spacery i jazdę rowerem. Nadaje się też na spływ kajakowy, podobnie jak wiele innych odcinków w okolicach naszego miasta. Tuż za Działoszynem meandrujący nurt Warty jest główną atrakcją Załęczańskiego Parku Krajobrazowego, idealnego na spokojnie, rodzinne spływy.
Liswarta, mająca źródła w gminie Woźniki, jest jednym z większych i bardziej interesujących dopływów Warty. Zasłużyła się przez wieki, ułatwiając swym przebiegiem wyznaczanie zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych granic kraju Odegrała też ważną rolę przy budowie twierdzy w Dankowie, gdzie, opływając mury, wzmacniała kluczowe walory obronne budowli. Współcześnie na tej wysokości można rozpocząć spływ kajakowy, który jest równie atrakcyjny, jak spływ najbardziej malowniczymi odcinkami Warty.
Wiercica ma swe źródła w Złotym Potoku. Znajdują się one na terenie Rezerwatu Parkowe, w którym, jak w każdym rezerwacie, ruch jest możliwy wyłącznie po oznakowanych szlakach i ścieżkach. Wędrując nimi, napotkamy najstarszą w kontynentalnej Europie pstrągarnię, gdzie idealne warunki do hodowli ryb zapewnia krystalicznie czysta woda Wiercicy. Pstrągarnię założył w XIX w. właściciel tych terenów, hrabia Raczyński. Ikra pstrąga została sprowadzona z Ameryki Północnej pod eskortą senatora Stanów Zjednoczonych, ku pamięci którego staw w dole potoku nosi nazwę Amerykan.
Jura jest miejscem wyjątkowym, bo tu znajduje się wododział pomiędzy dorzeczem Odry, do którego należą wcześniej wymienione rzeki, a dorzeczem Wisły, którego część stanowią rzeki wymienione poniżej. Wododział można precyzyjnie wskazać na mapie, na terenie Zawiercia. Wiedzie niemal równolegle do drogi krajowej nr 78, nieopodal wylotu drogi wojewódzkiej 791 na Ogrodzieniec, rozdzielając źródła Warty od źródeł Czarnej Przemszy.
Czarna Przemsza rozpoczyna swój bieg w Bzowie, pomiędzy Kromołowem a Ogrodzieńcem. Jej rozlewisko zapewniało bezpieczeństwo zamku biskupiego w Siewierzu. Natomiast funkcję rzeki granicznej, rozdzielającej Śląsk od Zagłębia, przejmowała od swojego dopływu, Brynicy.
Biała Przemsza ma źródła w okolicy Wolbromia. Jej dolina (wraz z doliną Szreniawy) wyznacza wyraźną granicę Wyżyny Częstochowskiej, rozpościerającej się w kierunku północnym. Biała Przemsza, przepływając przez Pustynię Błędowską, nawadnia przecinającą ją w poprzek zieloną oazę. Następnie, łącząc się z Czarną Przemszą, tworzy Przemszę, a miejsce połączenia rzek zwane jest Trójkątem Trzech Cesarzy, od znajdującego się tam niegdyś styku granic mocarstw, które brały udział w rozbiorach Polski.
Prądnik rozpoczyna bieg w Sułoszowej, natomiast w Krakowie wpływa do Wisły. Wraz ze swą doliną wyznacza oś Ojcowskiego Parku Narodowego, najmniejszego spośród parków narodowych w Polsce. Wartki nurt Prądnika wykorzystywany był między innymi przez liczne młyny (do napędzania maszyn wytwarzających mąki i oleje), tartaki oraz kuźnie. W folwarku Hamernia w Prądniku Korzkiewskim istniała kuźnica, gdzie w latach 1831-1864 powstawała broń na potrzeby powstań narodowych. Natomiast w Grodzisku jakiś czas temu do życia powróciła stara osada młynarska Boroniówka, gdzie można poznać dawne rzemiosła i lokalne tradycje.
cz.info.pl; źródło: BP UM Częstochowa
