Przez pierwsze miesiące 1944 roku masyw broniony przez niemiecką 1. Dywizję Spadochronową oraz pułki wysokogórskie był nie do zdobycia. Od stycznia Niemcy odparli trzy ataki wojsk alianckich, w których uczestniczyły oddziały amerykańskie, angielskie, francuskie, hinduskie i nowozelandzkie. Ogromną rolę w przełamaniu niemieckiego oporu odegrali żołnierze 2. Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa. 11 maja rozpoczęło się pierwsze natarcie decydującej bitwy – znowu odparte przez Niemców. Kolejne nastąpiło 17 maja. Gen. Anders zmobilizował do niego także tych ze swoich żołnierzy, którzy na co dzień pełnili zadania poza polem walki – kierowców, mechaników, kucharzy i oficerów sztabowych. 18 maja rano aliantom udało się zdobyć wzgórze – najpierw na ruinach opactwa pojawił się proporczyk 12. Pułku Ułanów Podolskich, wkrótce potem biało-czerwony sztandar, później także flaga brytyjska. Po południu nad zgliszczami zabrzmiał hejnał mariacki.
W czasie walk o Monte Cassino zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych. Po bitwie amerykański komentator radiowy Raymond Graham Swing nazwał żołnierzy II Korpusu Polskiego „najlepszymi żołnierzami, jakich wydała ta wojna”. 24 maja 1944 r. gen. Anders został udekorowany brytyjskim Orderem Łaźni.
cz.info.pl; źródło: BP UM Częstochowa