Wcześniej opinię dotyczącą prawidłowości wykonania budżetu za 2020 rok wydała Regionalna Izba Obrachunkowa (RIO). Skład Orzekający RIO po dokonaniu analizy formalno-prawnej i merytorycznej wydał pozytywną opinię o sprawozdaniu z wykonania budżetu Miasta Częstochowy za 2020 rok wraz z informacją o stanie mienia komunalnego.
Przypominamy najważniejsze wielkości oraz uwarunkowania realizacji budżetu Miasta Częstochowy za 2020 r.
Budżet roku 2020 był realizowany w warunkach trwającej epidemii, w związku z tym realizacja dochodów jak i wydatków uwarunkowana była sytuacją pandemiczną. Reżim sanitarny utrudnił realizację zadań niemalże w każdej dziedzinie budżetowej. Najbardziej widoczne było to głównie w dziedzinie kultury i sportu. Dotyczyło to również pozostałych zadań, a także niestety realizacji zadań inwestycyjnych, których harmonogramy i terminy ulegały licznym zmianom.
Pandemia miała negatywny wpływ również na wysokość realizacji dochodów. Nie wszystkie dochody zostały zrealizowane w zakładanych planem wielkościach.
Miasto na walkę z COVID bezpośrednio z własnych środków wydatkowało 3 mln 500 tys. zł. Były to wydatki konieczne do poniesienia jednak ich finansowanie powinna zapewnić strona rządowa, a tak pomimo składanych przeze mnie wniosków się nie stało.
Z jednej strony pojawiły się dodatkowe wydatki obciążające budżet miasta, z drugiej zaś uszczupleniu uległa strona dochodowa. Szczególnie widoczne było to w wykonaniu takich źródeł, jak udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz podatek od nieruchomości. W stosunku do ustalonego przez Ministerstwo Finansów planu udziałów dla naszego miasta, źródło to wykazało ubytek w wysokości 9 mln 482 tys. zł, natomiast w stosunku do planu skorygowanego przez Radę Miasta w trakcie realizacji budżetu ubytek ten ostatecznie wyniósł 4 mln 301 tys. zł.
Z kolei podatek od nieruchomości został wykonany z ubytkiem 2 mln 317 tys. zł. Ubytki we wpływach z podatku od nieruchomości wynikają z ulg udzielonych podatnikom. W okresie pandemii wpłynęło 380 wniosków od podatników o różnego rodzaju ulgi, tj. rozłożenie należności na raty, odroczenie terminów płatności oraz umorzenie odsetek od należności.
Ogółem stronę dochodową udało się zrealizować w kwocie 1 mld 482 mln zł tj. 100,1% planu po zmianach. Z tego dochody bieżące zostały wykonane w 99,7 % tj. w kwocie 1 mld 406 mln zł, a majątkowe w wysokości 75 mln 157 tys. zł tj. w 108,7 %.
W wykonaniu dochodów majątkowych ujęto środki przekazane Miastu z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w wysokości 32 mln 598 tys. zł (z czego ponad 25 mln zł z pierwszej transzy dzielonej proporcjonalnie, w ramach trzeciego rozdania miasto nie otrzymało żadnych środków). Środki te przeznaczone zostały na realizację wydatków inwestycyjnych w latach 2021-2022.
Pozostałe dochody majątkowe to dochody, które na rzecz budżetu miasta powinny być przekazane z Unii Europejskiej przez instytucje zarządzające. Niższe od planowanych wpływy z tych źródeł wynikały głównie ze zmian harmonogramów realizacji zadań oraz długotrwałych procedur refundacji wydatków wcześniej poniesionych przez miasto, a współfinansowanych środkami Unii Europejskiej.
Dochody ściągane i wymierzane przez Urząd Miasta zostały wykonane w prawie 98,7%. Główne źródło, jakim jest podatek od nieruchomości zostało wykonane w 98,5% tj. w kwocie 149 mln 783 tys. zł.
Poniżej zaplanowanej wielkości zostały wykonane również wpływy z opłaty skarbowej – 86,9% założonej wielkości oraz opłata targowa (75,4% planu). Niskie wykonanie tych źródeł spowodowane było wprowadzonymi obostrzeniami wynikającymi z epidemii.
Poniżej planu zostały wykonane również dochody pozyskiwane z miejskiego majątku tj. ze sprzedaży lokali i nieruchomości, wpływy z opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości oraz najmu. Plan dochodów pozyskiwanych z mienia został wykonany w kwocie 48 mln 583 tys. zł, tj. w 93,9 % planu.
Jak już wspomniano znacznie poniżej planu zostały zrealizowane zaplanowane dla Częstochowy przez Ministerstwo Finansów udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych. Dochody te wykazały ubytek w stosunku do planu pierwotnego w wysokości 9 mln 482 tys. zł.
Wydatki budżetu miasta zostały zrealizowane w kwocie ogółem 1 mld 517 mln złtj. w 95% planu po zmianach. Wynik budżetu jest ujemny i wynosi 35 mln 373 tys. zł. Wydatki bieżące zostały wykonane w wysokości 1 mld 362 mln zł tj. 97,5%, natomiast wydatki majątkowe w wysokości 154 mln 547 tys. zł.
Na wykonanie wydatków majątkowych wpłynęły obiektywne uwarunkowania, do których należy zaliczyć epidemię COVID -19 i wynikające z niej obostrzenia społeczno- gospodarcze ale również długotrwałe procedury przygotowawcze oraz długotrwałe procedury unijne zmierzające do pozyskania środków.
W ramach wydatków na realizację zadań bieżących miasto przeznaczyło ogółem 1 mld 362 mln zł, z czego:
- na zadania z zakresu oświaty i edukacyjnej opieki wychowawczej 509 mln 214 tys. zł,
- na zadania z zakresu pomocy społecznej, rodziny i pozostałych zadań w zakresie polityki społecznej - 394 mln 70 tys. zł,
- na transport i łączność budżet wydatkował 102 mln 912 tys. zł, gospodarkę komunalną i ochronę środowiska 98 mln 864 tys. zł, na administrację publiczną 77 mln 694 tys. zł, gospodarkę mieszkaniową 54 mln 96 tys. zł, bezpieczeństwo publiczne i ochronę przeciwpożarową 34 mln 897 tys. zł.
Najwyższe kwotowo i procentowo wydatki dotyczyły, tak jak w latach ubiegłych, oświaty oraz pomocy społecznej, wsparcia rodziny i pozostałych zadań w zakresie polityki społecznej.
Rok 2020 był dla Miasta bardzo trudny. Oprócz problemów finansowych związanych bezpośrednio i pośrednio z epidemią, w celu prawidłowej realizacji zadań oświatowych budżet miasta tylko do zadań subwencjonowanych musiał dołożyć z własnych środków ponad 108 mln zł.
Na wydatki bieżące związane z realizacją zadań oświatowych współfinansowanych środkami unijnymi wydatkowano 4 mln 695 tys. zł. Na bieżące utrzymanie wszystkich placówek oświatowych budżet miasta wydatkował 151 mln 550 tys. zł., natomiast na wynagrodzenia nauczycieli oraz pracowników administracji i obsługi 352 mln 970 tys. zł.
Zadania bieżące z zakresu polityki społecznej, rodziny i pomocy społecznej wykonane zostały w kwocie 394 mln 70 tys. zł, z tego na zadania związane z pomocą rodzinie 284 mln 739 tys. zł.
Na bieżące wydatki związane z utrzymaniem transportu i łączności przeznaczono 102 mln 912 tys. zł. Na zapewnienie dla naszych mieszkańców publicznego transportu przeznaczono 67 mln 152 tys. zł, a na bieżące utrzymanie dróg tylko w zakresie działu budżetowego transport i łączność przeznaczona została kwota 35 mln 531 tys. zł.
W zakresie pozostałych zrealizowanych wydatków, z działu budżetowego ochrona zdrowia zostały zrealizowane zadania w łącznej kwocie 26 mln 986 tys. zł, z tego na pokrycie ujemnego wyniku finansowego szpitala przeznaczono 14 mln 442 tys. zł, na wydatki majątkowe dla Szpitala Miejskiego wydatkowano 1 mln 9 tys. zł. Na programy profilaktyczno-zdrowotne wydatkowano 227 tys. zł.
Budżet miasta w roku 2020 na zadania z zakresu kultury fizycznej przeznaczył ogółem 19 mln 28 tys. zł, z tego przekazano dotacje dla Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w wysokości 5 mln 208 tys. zł oraz dofinansowano szkolenia sportowe w kwocie 4 mln 445 tys. zł.
W minionym roku instytucje kultury z budżetu miasta otrzymały kwotę 31 mln 940 tys. zł. Kwota ta została przekazana 7 miejskim instytucjom kultury. Należy zauważyć, że realizacja zadań w sferach kultury i kultury fizycznej była utrudniona w związku z sytuacją epidemiczną.
Zadania związane z bezpieczeństwem publicznym i ochroną przeciwpożarową były finansowane bezpośrednio z budżetu miasta lub też za jego pośrednictwem. W ramach tych zadań przekazano kwotę 35 mln 266 tys. zł, z czego Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej wydatkowała kwotę 23 mln 891 tys. zł, a Straż Miejska 8 mln 180 tys. zł. Na zadania realizowane przez ochotnicze straże pożarne przeznaczono 651 tys. zł. W ramach tego działu finansowano również zadania związane z przeciwdziałaniem COVID – 19.
W 2020 roku 137 mln 358 tys. zł przeznaczono na zadania związane z gospodarką komunalną i ochroną środowiska. W tym dziale realizowano zadania związane z odbiorem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych, na które wydatkowano 76 mln 455 tys. zł.
Na oczyszczanie miasta przeznaczono 4 mln 907 tys. zł, na oświetlenie ulic 12 mln 656 tys. zł, gospodarkę ściekową i ochronę wód 13 mln 253 tys. zł, a wydatki z zakresu utrzymania zieleni wyniosły 24 mln 606 tys. zł.
W 2020 roku realizowane było 60 miękkich projektów dofinansowanych środkami unijnymi z zakresu niemalże każdej sfery działalności miasta, w tym przedsięwzięcia z takich dziedzin jak oświata, pomoc społeczna, rodzina. Pomimo epidemii zadania te zostały zrealizowane ogółem w kwocie 11 mln 24 tys. zł, z tego dofinansowanie środkami unijnymi to kwota 9 mln 786 tys. zł.
W 2020 roku realizowano 144 zadań inwestycyjnych, z czego zakończono 100.
Do najważniejszych zadań inwestycyjnych realizowanych w 2020 roku należały:
- budowa węzłów przesiadkowych na terenie miasta Częstochowy – 33 mln 219 tys. zł
- przebudowa i rozbudowa budynku Ratusza Starej Częstochowy wraz z zagospodarowaniem terenu – 15 mln 426 tys. zł
- budowa kompleksu sportowo – rekreacyjnego – Park wodny – 14 mln 594 tys. zł
- program budowy i przebudowy ulic oraz dróg lokalnych – 11 mln 35 tys. zł
- odwodnienie dzielnicy Północ – 9 mln 331 tys. zł
- rozbudowa i modernizacja Szkoły Podstawowej nr 47 – 5 mln 575 tys. zł
- rozbudowa ul. Artyleryjskiej i ul. Kościelnej na odcinku od ul. Matejki do przedłużenia ul. Jagiellońskiej do ul. Kościelnej – 4 mln 843 tys. zł
- przebudowa Alei Wojska Polskiego - DK 1 – 4 mln 757 tys. zł
- termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej I i II etap – 4 mln 232 tys. zł.
- Centrum Piłki Nożnej - przebudowa i rozbudowa obiektu sportowego przy ul. Limanowskiego – 3 mln 393 tys. zł.
- budowa Zielonej Promenady Śródmiejskiej – 3 mln 79 tys. zł
- budowa odwodnienia ul. Kucelińskiej – 2 mln 389 tys. zł.
Należy zwrócić uwagę, że realizacja budżetu odbywała się w ciężkiej sytuacji wywołanej epidemią, w tym również ubytkami dochodów wynikających m.in. z wprowadzonych w latach poprzednich przez stronę rządową ulg i zwolnień w podatku PIT.
Miasto musiało dofinansować subwencjonowane zadania oświatowe kwotą 108 mln zł, a rządowe zadania zlecone w wysokości 6 mln 939 tys. zł.
Dodatkowo miasto musiało pokryć ujemny wynik finansowy Miejskiego Szpitala Zespolonego w związku z niedofinansowaniem tej placówki przez Narodowy Fundusz Zdrowia, a także zapłacić opłatę za odprowadzenie wód opadowych na rzecz Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.
W celu prawidłowej realizacji budżetu trzeba było podjąć wiele działań oszczędnościowych i ograniczać wydatki bieżące w niemal każdej dziedzinie. Zaoszczędzone środki kierowane były przede wszystkim na zabezpieczenie zadań oświatowych oraz z zakresu zdrowia i pomocy społecznej.
Biorąc pod uwagę te uwarunkowania, budżet roku 2020 zamknął się – z punktu widzenia wskaźników budżetowych - niezłymi wynikami. Wypracowana nadwyżka operacyjna w kwocie 54 mln 216 tys. zł, pokryła spłatę i obsługę długu w łącznej kwocie 47 mln 561 tys. zł. Pozostała kwota 6 mln 655 tys. zł przeznaczona została na wydatki majątkowe. Deficyt budżetu za rok 2020 wyniósł 35 mln 373 tys. zł. Zadłużenie miasta kształtowało się na poziomie 41,9 % rocznych dochodów ogółem.
Na podstawie wystąpienia Prezydenta Miasta dotyczącego wykonania budżetu Miasta Częstochowy w 2020 r. przedstawionego na sesji Rady Miasta 20 maja 2021 r.
W załączeniu prezentacja dotycząca wybranych wskaźników z raportu o stanie miasta oraz prezentacja dotycząca wykonania budżetu Miasta Częstochowy w 2020 r.
Z „Raportem o stanie miasta – Częstochowa 2020” i sprawozdaniem finansowym miasta za 2020 r. można zapoznać się w Biuletynie Informacji Publicznej TUTAJ i TUTAJ.
Pliki do pobrania:
Prezentacja - wybrane wskaźniki z raportu o stanie Miasta Częstochowy za 2020 r.
Prezentacja - wykonanie budżetu miasta Częstochowy za 2020 r.
cz.info.pl; źródło: BP UM Częstochowa
