Profil ryzyka Częstochowy oceniamy jako „średni”. Na ocenę profilu ryzyka składa się „słaba” ocena zdolności do zwiększania dochodów oraz ocena „średnia” pozostałych czynników: stabilności dochodów, stabilności i elastyczności wydatków oraz stabilności i elastyczności zobowiązań i płynności.
Profil ryzyka Miasta odzwierciedla stosunkowo niskie ryzyko, że pokrycie obsługi zadłużenia Częstochowy z nadwyżki operacyjnej w okresie prognozy (2021-2025) spadnie nieoczekiwanie do niewystarczającego poziomu. Może to wynikać z niższych niż prognozowane dochodów lub wyższych niż spodziewanych wydatków albo z niespodziewanego wzrostu zadłużenia lub kosztów jego obsługi.
Zdolność Częstochowy do generowania dodatkowych dochodów w sytuacji pogorszenia się koniunktury gospodarczej Fitch ocenia jako słabą (tak jak w przypadku większości polskich miast ocenianych przez Fitch). Stawki podatku dochodowego oraz wysokość transferów bieżących z budżetu państwa są ustalane przez władze centralne. Częstochowa ma ograniczoną elastyczność w zakresie ustalania stawek podatków lokalnych, które stanowiły 12,4% dochodów operacyjnych w 2020 r., gdyż górne limity stawek podatkowych są określane w regulacjach krajowych.
Główne zadania Miasta są umiarkowanie podatne na zmiany koniunktury gospodarczej i dotyczą głównie wydatków na oświatę, transport publiczny, gospodarkę komunalną i administrację. Mimo ścisłej kontroli kosztów utrzymywanej przez Miasto, tempo wzrostu wydatków operacyjnych czasami przekracza tempo wzrostu dochodów operacyjnych, co w latach 2016-2020 skutkowało wahaniami nadwyżki operacyjnej oraz marży operacyjnej od 4% do 8%. Fitch spodziewa się, że marża operacyjna będzie wynosić średnio 4-5% w latach 2021-2025.
W 2020 r. władze Miasta wdrożyły szereg oszczędności w związku z wystąpieniem pandemii. Oszczędności związane były m.in. z zamknięciem szkół, przedszkoli, odwołanymi imprezami kulturalnymi i sportowymi, niższymi opłatami za media, mniejszą liczbą zakupionych usług i towarów, a także niższymi wydatkami na wynagrodzenia i pochodne. Podjęte przez Miasto działania mające na celu racjonalizację wydatków operacyjnych okazały się jednak niewystarczające do utrzymania nadwyżki operacyjnej na poziomie z 2019 r., która wynosiła 90 mln zł. Zgodnie z oczekiwaniami agencji w 2020 r. nadwyżka operacyjna była niższa i wyniosła 54 mln zł. Fitch spodziewa się jednak, że spadek nadwyżki jest przejściowy i że sytuacja powinna ulec poprawie począwszy od 2022 r.
Fitch ocenia zdolność Częstochowy do ograniczania wydatków w odpowiedzi na malejące dochody jako „średnią". Wydatki sztywne, związane z realizacją zadań obligatoryjnych (takie jak na oświatę, pomoc społeczną, administrację, transport publiczny i świadczenia rodzinne) stanowią około 80% wydatków ogółem Miasta. Elastyczność po stronie wydatków w odpowiedzi na niższe dochody dotyczy około 10-15% wydatków ogółem. Miasto może ograniczyć głównie wydatki majątkowe (o połowę) oraz 5-10% wydatków operacyjnych.
Wydatki majątkowe są w miarę elastyczne ze względu na fakt, iż większe inwestycje są realizowane etapami, co pozwala na przesunięcie wydatków w czasie, jeśli zaistnieje taka potrzeba. Agencja zakłada, że wydatki majątkowe w latach 2021-2022 będą kształtować się na stosunkowo wysokim poziomie w związku z realizacją inwestycji współfinansowanych ze środków unijnych i wyniosą średnio 196 mln zł rocznie, nie przekraczając 15% wydatków ogółem.
Zobowiązania Częstochowy są oceniane jako umiarkowanie ryzykowne. Portfel kredytowy Miasta na koniec 2020 r. był zdominowany przez kredyty udzielone przez Europejski Bank Inwestycyjny i preferencyjne pożyczki w Banku Ochrony Środowiska. Kredyty EBI zapewniają Miastu długoterminowy i równomierny harmonogram spłat, z ostatecznym terminem zapadalności długu w 2032 r. Całe zadłużenie Miasta jest w złotych polskich, a 66% oparte jest o stałą stopę procentową, co eliminuje ryzyko walutowe oraz ogranicza ryzyko stopy procentowej. Roczne spłaty zadłużenia nie przekraczają 11% zadłużenia według stanu na koniec 2020 r. Miasto ma do dyspozycji środki z EBI, co zabezpiecza potrzeby finansowe Miasta związane z inwestycjami współfinansowanymi z UE w latach 2021-2022.
Zadłużenie netto Częstochowy wzrosło w ujęciu nominalnym, przy czym pozostało na umiarkowanym poziomie, stanowiąc 40% dochodów operacyjnych. Wzrost zadłużenia był spowodowany programem inwestycyjnym, w ramach którego Miasto realizowało głównie projekty współfinansowane ze środków unijnych (wobec wzrostu wydatków operacyjnych, w tym m.in. oświatowych, musiało wspomagać się kredytem w większym stopniu niż jeszcze kilka lat temu). W scenariuszu ratingowym prognozuje się, że zadłużenie netto wzrośnie w najbliższych dwóch latach, jednak utrzyma się na bezpiecznym poziomie poniżej 50% dochodów operacyjnych w średnim okresie.
Fitch klasyfikuje Miasto, jako Jednostkę Samorządu Terytorialnego typu B (podobnie do pozostałych JST w Polsce), który to typ charakteryzuje się zdolnością do obsługi zadłużenia ze środków własnych.
Samodzielny Profil Kredytowy (SCP) Częstochowy oceniany jest na „bbb+”, co odzwierciedla połączenie „średniego” profilu ryzyka oraz Zdolności Obsługi Zadłużenia na poziomie „a”. Nadając SCP uwzględniono fakt, że wskaźnik spłaty zadłużenia znajduje się w górnym przedziale kategorii „a” Zdolności Obsługi Zadłużenia oraz sytuację Miasta na tle innych JST z grupy porównawczej.
Całość komunikatu dostępna TUTAJ.
cz.info.pl; źródło: BP UM Częstochowa
