229. Rocznica Konstytucji 3 maja

Witaj, majowa jutrzenko, świeć naszej polskiej krainie. Uczcimy ciebie piosenką, która w całej Polsce słynie. Witaj maj, piękny maj, u Polaków błogi raj.

Święto Konstytucji 3 maja było jednym z pierwszych świąt narodowych uchwalonych przez Sejm Ustawodawczy po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Miało być demonstracją jedności Państwa Polskiego i głębokiego zakorzenienia w tradycji budowania nowoczesnego europejskiego państwa.

229 lat temu, dokładnie w 1791 roku właśnie w ten dzień została uchwalona ustawa, której zadaniem było uregulowanie panującego wówczas ustroju prawnego na terenie Rzeczypospolitej. Mowa oczywiście o akcie zwanym Konstytucją 3 Maja. Jej nowoczesne ustalenia były jak na tamte czasy niezwykle odważnym posunięciem.

Nie dziwi także, że dzień podpisania Konstytucji od razu, bo już 5 maja został uznany Świętem Konstytucji 3 Maja. Była to także druga po Konstytucji amerykańskiej z 1787 roku konstytucja na świecie.

Dwa lata po podpisaniu Konstytucji 3 Maja nastąpił II rozbiór Polskich, a w 1795 roku Polska na 123 lata zniknęła z mapy Europy i świata. W czasie rozbiorów obchody Święta Konstytucji 3 maja były zakazane. Polacy ponownie mogli uroczyście obchodzić rocznicę podpisania Konstytucji 3 maja po odzyskaniu przez Polskie niepodległości. Obchody zostały wznowione w II Rzeczypospolitej w kwietniu 1919 roku. Rocznica Konstytucji 3 Maja została uznana za święto narodowe uchwałą Sejmu Ustawodawczego z 29 kwietnia 1919.

W czasie trwania II wojny światowej Święto Konstytucji 3 Maja zostało ponownie zakazane. Po zakończeniu wojny, w 1946 roku po antykomunistycznych demonstracjach zaniechano wznowienia obchodu Święta. Święto Konstytucji 3 Maja zostało zastąpione Świętem 1 Maja. Oficjalnie Święto Konstytucji 3 Maja zostało zniesione w dniu 18 styczniu 1951 roku ustawą o dniach wolnych od pracy. Jednak pomimo zakazu władz Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w dniu 3 maja odbywały się protesty i demonstracje antykomunistyczne i antyrządowe.

Po upadku komunizmu przywrócono obchody Święta Konstytucji 3 Maja. Święto Narodowe 3 Maja przywrócono do kalendarza świąt państwowych ustawą z 6 kwietnia 1990. Pierwsze uroczyste obchody święta 3 Maja w Warszawie odbyły się na Placu Zamkowym w 1990 w obecności ówczesnego prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego.

3 maja jest także Świętem Matki Bożej Królowej Polski. Katolicy obchodzą uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, głównej Patronki Polski, Hetmanki Żołnierza Polskiego.

Święto zostało ustanowione na pamiątkę obrania przez króla Jana Kazimierza Matki Bożej Częstochowskiej Królową Polski. Było to 1 kwietnia 1656 roku, w czasie Potopu Szwedzkiego po cudownej obronie Jasnej Góry.

Ponadto Kongregacja zezwoliła, aby w niedzielę 3 maja w kościołach parafialnych odprawić jedną Mszę św. ku czci NMP Królowej Polski. Na Jasnej Górze o godz. 11.00 uroczystej Mszy św. z udziałem Episkopatu będzie przewodniczył i homilię wygłosi abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański i przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski.

O godzinie 19.00 będzie odprawiona Msza św. na Szczycie z homilią pod przewodnictwem abp Wacława Depo, metropolity częstochowskiego. O godz. 21.00 w kaplicy Matki Bożej Częstochowskiej na Jasnej Górze rozpocznie się Apel Jasnogórski. Jak co roku, zostanie odprawiony według ceremoniału wojskowego z udziałem kompanii honorowej Wojska Polskiego.

3 maja obchodzimy nie tylko Święto Konstytucji 3 Maja, ale również 99. rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego. Trzecie Powstanie Śląskie było ostatnim z trzech zbrojnych zrywów polskiej ludności na Śląsku. Jego efektem było przyznanie Polsce znacznie większej części Górnego Śląska, niż pierwotnie zamierzano. Powstanie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku, walki trwały dwa miesiące.

Rozpoczęcie powstania poprzedził plebiscyt, który odbył się 20 marca 1921 roku. W głosowaniu dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska. Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom - Polska miała otrzymać tylko powiaty pszczyński i rybnicki. Na tę wieść wcześniejsze pojedyncze strajki niezadowolonych z trudnych warunków materialnych i bezrobocia mieszkańców regionu przekształciły się 2 maja w strajk generalny, który objął 97 proc. zakładów pracy.

W nocy z 2 na 3 maja rozpoczęło się powstanie. Na jego czele stanął znany działacz społeczny, a wcześniej komisarz plebiscytowy, Wojciech Korfanty. Powstańcy zdołali opanować prawie cały obszar plebiscytowy, później broniąc go przed siłami niemieckimi. Najpoważniejsze starcia miały miejsce w okolicach Góry św. Anny. W III Powstaniu Śląskim wzięło udział około 60 tys. Polaków - jak podają źródła historyczne, 1218 spośród nich poległo, 794 odniosło rany.

W wyniku tego zrywu Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z obszaru plebiscytowego, czyli ponad 11 tys. km kw., zamieszkanego przez ponad 2 mln ludzi, do Polski przyłączono 29 proc. terenu i 46 proc. ludności.

W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.

Więcej o roli Częstochowy w powstaniach śląskich można znaleźć TUTAJ

3 maja o godzinie 11.00 na Cmentarzu św. Rocha przy kwaterach Powstańców Śląskich, władze miasta Częstochowy oddadzą hołd bohaterom 1921 roku. Wśród powstańców byli mieszkańcy Częstochowy i okolic. Wieczorem, o godz. 21.00 w kaplicy Matki Bożej Częstochowskiej na Jasnej Górze rozpocznie się natomiast Apel Jasnogórski, prowadzony zgodnie z ceremoniałem wojskowym, związany ze świętem państwowym 3 Maja oraz odpustem NMP Królowej Polski.

cz.info.pl

Na zdjęciu fragment obrazu Jana Matejki „Konstytucja 3 maja 1791 roku”