W środę 11 czerwca br. w siedzibie Rzecznika Praw Obywatelskich, odbyła się konferencja prasowa, w czasie której prof. Irena Lipowicz odniosła się do problemów związanych z interpretacją tzw. klauzuli sumienia stosowanej przez lekarzy.Rzecz jasna dotyczy to także pracowników służby zdrowia. Nie można jednak, odwołując się do tego uprawnienia, pozbawiać pacjentów prawa do należytej opieki medycznej.
Prof. Lipowicz proponuje, aby rozwiązaniem obecnej sytuacji było wprowadzenie przepisów, które w przypadku lekarzy jasno rozgraniczą pełnione przez nich funkcje medyczne i funkcje administracyjne. Lekarz korzystający z klauzuli sumienia powinien poinformować o tym swojego przełożonego, i to na nim, a nie jak obecnie bezpośrednio na lekarzu, spoczywałby obowiązek wskazania innego podmiotu leczniczego. Rozwiązanie to będzie przedmiotem wystąpienia RPO do Ministerstwa Zdrowia, bowiem jak pokazała praktyka obecne regulacje nie zadowalają żadnej ze stron sporu.
Odpowiadając na pytania dziennikarzy, Rzecznik poinformowała, że sprawa prof. Chazana nie jest obecnie przedmiotem żadnej ze skarg kierowanych bezpośrednio do RPO. Dlatego też, na obecnym etapie, nie może bez znajomości akt ocenić tego konkretnego przypadku. Prof. Lipowicz odniosła się również do pomysłu tworzenia przez NFZ listy lekarzy korzystających z klauzuli sumienia. Zwróciła uwagę, że rozwiązanie takie mogłoby godzić w ustawowy obowiązek ochrony danych osobowych.
Na koniec RPO podkreśliła, że konieczne jest pilne wypracowanie takich rozwiązań prawnych, które umożliwią wyjście z obecnej sytuacji patowej w sposób umożliwiający znalezienie kompromisu możliwego do zaakceptowania przez każdą ze stron konfliktu.
Biuro Rzecznika Praw Pacjenta 30 maja br. opublikowało komunikat o Klauzuli sumienia:
Lekarz może powstrzymać się od udzielenia świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem oprócz przypadków nagłych.
Zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz może powstrzymać się od udzielenia świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem.
Wyjątek od tej zasady dotyczy tylko sytuacji określonej w art. 30 ww. ustawy czyli gdy zwłoka w udzieleniu pomocy mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.
Powołanie się na tzw. klauzulę sumienia jest prawem lekarza. Jednak w takiej sytuacji lekarz ma obowiązek wskazać pacjentowi realne możliwości uzyskania danego świadczenia u innego lekarza lub innym podmiocie leczniczym oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Ponadto lekarz wykonujący zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma obowiązek uprzedniego powiadomienia o tym na piśmie przełożonego.
Jeśli lekarz odmawia udzielenia świadczeń zdrowotnych, ale nie dopełnia ww. obowiązków, pacjent w pierwszej kolejności powinien poinformować o tym kierownika podmiotu leczniczego i zwrócić się do niego z prośbą o wyjaśnienia. Jeżeli interwencja nie przyniesie oczekiwanego skutku, a także w przypadku jakichkolwiek pytań, należy skontaktować się z Biurem Rzecznika Praw Pacjenta.
Wówczas Rzecznik Praw Pacjenta w zakresie ustawowych kompetencji może m.in.:
- poinformować o możliwości złożenia skargi do właściwego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej przy Okręgowej Izbie Lekarskiej jako organu właściwego w sprawach naruszenia przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza,
- zbadać czy powstrzymanie się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z sumieniem lekarza odbyło się z zachowaniem wymogów formalnych. W przypadku stwierdzenia naruszenia Rzecznik może wystąpić do osoby kierującej podmiotem leczniczym o wyciągnięcie konsekwencji służbowych w stosunku do lekarza oraz poinformować właściwego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej przy Okręgowej Izbie Lekarskiej.
cz.info.pl; źródło: RPO, RPP
